Organy podatkowe dysponują szerokim wachlarzem środków mających za zadanie przeciwdziałać oszustwom podatkowym. Niektóre z tych instrumentów mogą jednak poważnie utrudnić prowadzenie działalności gospodarczej – nawet przez uczciwych uczestników rynku. Należy do nich blokada rachunku bankowego.
STIR
Podstawę dokonania blokady rachunku bankowego stanowią przepisy ordynacji podatkowej regulujące zasady funkcjonowania STIR, tj. systemie teleinformatycznym izby rozliczeniowej. Jak stanowi art. 119zv par. 1 ordynacji podatkowej, szef KAS może zażądać blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego, jeżeli posiadane przez ten organ informacje wskazują, że podmiot kwalifikowany może wykorzystywać działalność banków lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub do czynności zmierzających do wyłudzenia skarbowego, a blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego jest konieczna, aby temu przeciwdziałać. W takim przypadku blokada rachunku może nastąpić na nie więcej niż 72 godziny.
Należy przy tym wyjaśnić, że pod pojęciem podmiotu kwalifikowanego rozumie się osobę fizyczną będącą przedsiębiorcę, jak i taką, która nie jest przedsiębiorcą, ale prowadzi działalność zarobkową na własny rachunek, jak również osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną. W praktyce więc każdy przedsiębiorca jest narażony na ryzyko blokady rachunku bankowego.
Procedura blokady
Z żądaniem blokady rachunku bankowego może wystąpić szef KAS, ale na podstawie rozporządzenia ministra finansów z 28 sierpnia 2020 r. w sprawie upoważnienia innych organów KAS do wykonywania zadań szefa KAS z zakresu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych uprawnienie takie otrzymali także naczelnicy urzędów celno-skarbowych w Łodzi, Poznaniu, Białymstoku, Wrocławiu i Warszawie. Żądanie blokady rachunku bankowego jest przekazywane bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, które niezwłocznie powinny dokonać blokady. Nie informują o tym jednak właściciela rachunku, chyba że na jego żądanie i to pod warunkiem, że szef KAS potwierdzi, iż wszystkie przekazane żądania blokady rachunków tego podmiotu zostały wykonane.
Termin blokady rachunku może zostać przedłużony przez szefa KAS postanowieniem na czas oznaczony, nie dłuższy niż trzy miesiące. Warunkiem jest istnieje uzasadnionej obawy, że podmiot nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich, przekraczających równowartość 10 tys. euro.
Ponadto, na wniosek właściciela rachunku szef KAS może wyrazić zgodę na wypłatę z zablokowanego rachunku podmiotu kwalifikowanego środków na wynagrodzenie za pracę wraz z należnym podatkiem i składkami ZUS od tego wynagrodzenia oraz na alimenty lub rentę o charakterze alimentacyjnym. Organ może też wyrazić zgodę na zapłatę przez podmiot, którego rachunek został zablokowany, zobowiązania podatkowego lub należności celnej, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – na zwolnienie środków z zablokowanego konta.
Środki zaskarżenia
Na postanowienia szefa KAS o przedłużeniu blokady rachunku bankowego, jak i zwolnieniu środków z zablokowanego rachunku i dokonaniu z niego określonej płatności, przysługuje zażalenie, które jest rozpatrywane niezwłocznie, nie później niż w terminie siedmiu dni od jego otrzymania. Organem uprawnionym do rozpoznania zażalenia jest dyrektor Izby Administracji Skarbowej.
W przypadku utrzymania w mocy zaskarżonego postanowienia, podmiot kwalifikowany może wystąpić ze skargą do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Jeżeli przedmiotem sporu jest przedłużenie terminu blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego albo zwolnienie środków z zablokowanego rachunku na zapłatę zaległości podatkowej lub celnej, przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania skargi, zaś skarga powinna zostać rozpatrzona w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę.
Przepisy AML
Należy pamiętać, że blokada rachunku bankowego jest możliwa również na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Tryb i przesłanki jej dokonania są jednak zupełnie inne niż w przypadku blokady dokonywanej na podstawie przepisów o STIR.
Podstawa prawna:
źródło: TAX Alert Wolters Kluwer