Osoba, która rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej, staje się jednocześnie tzw. płatnikiem składek. Stosownie do postanowień art. 6 ust. 3 pkt 3 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy, integralną częścią wniosku o wpis do CEIDG jest żądanie zgłoszenia płatnika składek w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.
Płatnikiem składek jest między innymi pracodawca – w stosunku do swoich pracowników czy sam przedsiębiorca, jako osoba zobowiązana do opłacenia składek na własne ubezpieczenia zdrowotne, a niekiedy także społeczne oraz Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. I takie zgłoszenie przedsiębiorcy, jako płatnika składek odbywa się zgodnie z tzw. zasadą jednego okienka, czyli nie musi on podejmować żadnych innych kroków, by uzyskać taki status.
Inaczej jest w odniesieniu do samego zgłoszenia przedsiębiorcy jako osoby ubezpieczonej. Musi on złożyć stosowne zgłoszenia do ubezpieczeń. To, jakie one powinny być i jakimi ubezpieczeniami przedsiębiorca ten powinien zostać objęty – zależy od okoliczności konkretnej sprawy.
Warunki nabycia prawa do ulgi na start
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres sześciu miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej.
Oznacza to, że z tzw. ulgi na start, czyli możliwości opłacania wyłącznie składek zdrowotnych przez sześć miesięcy, może skorzystać osoba, która łącznie spełnia powyższe warunki. Warto podkreślić, bo te pojęcia choć oczywiste dla wielu osób, to jednak niekiedy budzą wątpliwości – pracodawcą jest wyłącznie podmiot, z którym osobę rozpoczynającą prowadzenie własnej działalności gospodarczej łączyła umowa o pracę. Nie chodzi tu zaś o umowę zlecenia czy o dzieło, gdyż w tym wypadku nie ma mowy o pracodawcy lecz o zleceniodawcy lub zamawiającym dzieło.
Jak liczyć okres sześciu miesięcy korzystania z ulgi?
Z ulgi na start przedsiębiorca może korzystać maksymalnie przez sześć miesięcy kalendarzowych od podjęcia działalności gospodarczej. Jeśli jednak działalność zostanie rozpoczęta pierwszego dnia miesiąca, to ten miesiąc należy już uwzględnić jako pierwszy z owych sześciu miesięcy korzystania z ulgi. W sytuacji zaś, gdy działalność zostanie rozpoczęta w trakcie miesiąca, to okres ulgi należy liczyć od kolejnego miesiąca kalendarzowego, z tym, że w okresie pierwszego, niepełnego miesiąca przedsiębiorca również korzysta z ulgi na start.
Obowiązkowe zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego
Przedsiębiorca, który ma prawo do ulgi na start, obowiązkowo musi być objęty ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz co do zasady – z trzema wyjątkami – opłacać składkę zdrowotną. Wynika to z art. 66 ust. 1 pkt 1a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z którym obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca, który ma prawo do ulgi na start, składa zgłoszenie na druku ZUS ZZA z kodem ubezpieczenia rozpoczynającym się od 0540.
Może to uczynić na etapie składania wniosku o wpis działalności do CEIDG albo później (w terminie siedmiu dni od daty wskazanej jako data rozpoczęcia działalności) – poprzez:
- zmianę wpisu w CEIDG,
- platformę PUE ZUS,
- bezpośrednio lub listownie w placówce ZUS.
Zwolnienie z opłacania składek ZUS w okresie ulgi na start
Warto wiedzieć, że niekiedy składka na ubezpieczenie zdrowotne nie musi być opłacana. Będzie tak w sytuacjach, o których mowa w art. 82 ust. 8, 9 i 9a ustawy zdrowotnej, czyli gdy przedsiębiorcą jest:
- emeryt lub rencista, którego świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz jego przychody z działalności nie przekroczą miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury,
- osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, której przychody z działalności nie przekroczą miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury,
- osoba pobierająca zasiłek macierzyński, którego wysokość nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego.
Kwota najniższej emerytury jest waloryzowana co roku. Obecnie, od 1 marca 2022 roku wynosi ona 1338,44 zł brutto. Świadczenie rodzicielskie, to tzw. kosiniakowe, wynoszące od 2016 r. 1000 zł.
Zawieszenie działalności a okres przysługiwania ulgi na start
Jeśli w trakcie ulgi na start działalność zostanie zawieszona – nie przedłuża się ona o okres zawieszenia.
Przykład: Pan Adam rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej 2 czerwca 2022 r. Ma prawo do ulgi na start, która przysługuje mu od 3 czerwca do 31 grudnia 2022 r. Zawiesił działalność na okres 1-31 sierpnia 2022 r. Ulga na start nie przedłuża się do 31 stycznia 2023 r, ale kończy tak, jakby zawieszenia nie było, czyli 31 grudnia 2022 r.
Możliwość rezygnacji z ulgi na start
Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców, przedsiębiorca może zrezygnować z uprawnienia, o którym mowa w ust. 1, czyli z ulgi na start, przez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Może tak być w sytuacji, gdy zależy mu na tym, by mieć ubezpieczenie społeczne (nabywać staż emerytalno-rentowy) i ewentualnie być objętym ubezpieczeniem chorobowym. Rezygnacji tej można dokonać zarówno od samego początku prowadzenia działalności, jak i w każdym dniu okresu, w którym przysługuje ulga na start.
Podstawa prawna:
źródło: TAX Alert Wolters Kluwer