1 września 2023 r. weszło w życie rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Najistotniejszą wynikającą z niego zmianą jest ustalenie nowej wartości finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia oraz wartości otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów i kart przedpłaconych uprawniających do nabycia wyłącznie posiłków w placówkach gastronomicznych lub handlowych, która to wartość nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Zmiana wartości świadczeń zwolnionych z ZUS

Zgodnie z wprowadzanymi zmianami, od 1 września 2023 r. podstawy wymiaru składek nie stanowi wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów i kart przedpłaconych uprawniających do nabycia wyłącznie posiłków w placówkach gastronomicznych lub handlowych – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 450 zł.

Dotychczas podstawy wymiaru składek nie stanowiła wartość powyższych świadczeń do kwoty nieprzekraczającej miesięcznie 300 zł. Oznacza to wzrost wartości świadczeń bez ZUS o 150 zł miesięcznie.

Wątpliwości w zakresie świadczeń zwolnionych

Okazuje się, że zastosowanie zwolnienia z ZUS wcale nie jest takie proste. Już na samym początku obowiązywania nowych przepisów jeden z przedsiębiorców – płatników składek zwrócił się do ZUS z prośbą o rozwianie wątpliwości w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia z obowiązku naliczania składek od sfinansowanych pracownikom kart przedpłaconych uprawniających do nabycia wyłącznie posiłku lub zakupu produktów żywnościowych umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie (pracownicy nie mogą kartami płacić za alkohol, chemię, papierosy itp.). Przedsiębiorca uważał, że karty wydawane pracownikom w ten sposób mogą być zwolnione z ZUS do wysokości 450 zł miesięcznie.

Okazuje się jednak, że duże znaczenie ma przeznaczenie wydawanych kart (bonów, talonów). Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że przez posiłek należy rozumieć posiłki gotowe lub przetworzone produkty żywnościowe, które nadają się do bezpośredniego spożycia.Do podstawy wymiaru składek nie wlicza się wartości otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów i kart przedpłaconych, które technicznie umożliwiają zakup nie tylko gotowych posiłków czy przetworzonych produktów żywnościowych, jednak pod warunkiem,że kwota jest wydatkowana tylko i wyłącznie na zakup posiłków albo przetworzonych produktów żywnościowych.Wydaje się zatem właściwe stwierdzenie, że dla celów skorzystania ze zwolnienia do kwoty 450 zł zarówno płatnik, jak i pracownik, któremu zostały przekazane kwoty na kartach bądź bonach, powinni posiadać dokumenty potwierdzające poniesienie wydatków wyłącznie na posiłki albo przetworzone produkty żywnościowe.

ZUS przywołał wyrok Sądu Najwyższego z 24 września 2015 r. (sygn. akt I UK 205/15), w którym Sąd Najwyższy podkreślił, że w rozporządzeniu składkowym ustawodawca nie zawarł definicji legalnej pojęcia „posiłek”, co nie oznacza że brak tej definicji nie uprawnia do przyjęcia, że „posiłek” jest tożsamy z produktem spożywczym. Natomiast przez produkt spożywczy rozumie się m. in. kasze, makarony, drożdże i tym podobne produkty, które nie nadają się do bezpośredniego spożycia bez wcześniejszej obróbki – zatem nie każdy produkt spożywczy może być potraktowany jak posiłek.

ZUS również podkreślił, że w związku z tym, że wyłączenie określonej kategorii przychodów z podstawy wymiaru składek jest wyjątkiem, a nie regułą, nie można stosować do tego wykładni rozszerzającej. Dlatego nieprawidłowe jest przyjęcie, że wyłączona z podstawy wymiaru składek jest wartość kart przedpłaconych wydawanych pracownikom, uprawniających do nabycia na ich podstawie posiłków lub produktów umożliwiających przygotowanie posiłku we własnym zakresie. Zakup przez pracownika produktów jak np. surowe mięso czy ziemniaki, z których będzie później przygotowywał posiłek, nie może powodować, że wartość tych zakupów sfinansowana z otrzymanej przez pracownika karty przedpłaconej od pracodawcy będzie wyłączona z podstawy wymiaru składek ZUS.

Zobacz także: pismo Centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 5 października 2023 r., WPI/200000/43/852/2023

Podstawa prawna:

źródło: TAX Alert Wolters Kluwer